Terwijl Nederland aan het bijkomen is van alle ceremonies en festiviteiten rondom Dodenherdenking en Bevrijdingsdag, ben ik ironisch genoeg voor een paar dagen in Berlijn. Ondanks dat ik nu al ruim zes jaar niet meer in Nederland woon, sta ik nog wel ieder jaar op 4 en 5 mei stil bij de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog, maar ook bij het feit dat mijn generatie Nederlanders heeft mogen opgroeien in een tijd van vrede en tolerantie in een Verenigd Europa. Dat laatste staat op het moment helaas aardig te wankelen en het valt voor mij persoonlijk nog maar te bezien of ik nog in dezelfde mate van vrijheid in Engeland kan blijven wonen nadat Brexit dan eindelijk een voldongen feit is. (Maar hoe het is om in een Brexitland te wonen, is voer voor weer een volgende blogpost.)
Waarom ik Dodenherdenking en Bevrijdingsdag nog steeds ontzettend belangrijk vind
Ik schreef vorige maand al over mijn recente bezoek aan het Anne Frankhuis en dat ik daar wegging met een zwaar en verdrietig hart. Het is behoorlijk indrukwekkend om in het Achterhuis te zijn en de verhalen rondom familie Frank te lezen.
Een paar weken geleden bracht ik een bezoek aan het Joods Historisch Museum in Londen vanwege een tentoonstelling van een Joodse modefotografe. Ik was nog nooit in het museum geweest en besloot om ook hun vaste collectie te bekijken.
Je leert er meer over het geloof en ziet zwartwit-foto’s van de grote Joodse gemeenschap die rond 1890 in Oost-Londen woonde. Aangezien ik deze buurt erg goed ken, vond ik het ontzettend interessant om deze oude foto’s te zien.
Maar het was vooral de ruimte aan het einde van mijn bezoek dat grote indruk op me maakte. Het ging over Leon Greenman, een Joods-Britse man met Nederlandse roots (zijn grootouders waren Nederlands).
Tijdens het uitbreken van WWII woonde hij in Nederland met zijn vrouw en kind. Ze werden opgepakt en enkele minuten na hun deportatie vanaf Westerbork arriveerde de brief waarin stond dat zij mochten worden vrijgelaten omdat ze Britse burgers waren.
Helaas waren zij toen al onderweg naar Auschwitz-Birkenau.
Na de Bevrijding kwam Leon erachter dat zijn vrouw en kind kort na aankomst in het concentratiekamp waren vergast. Van de 700 Nederlandse Joden die met Leon vanaf Westerbork waren gedeporteerd, was hij een van slechts twee overlevenden.
Opdat we nooit vergeten
Terug in Engeland maakte Leon zich de rest van zijn leven sterk voor antifascisme en ging langs scholen om kinderen te vertellen over zijn afschuwelijke ervaringen tijdens de Holocaust omdat hij van mening was dat deze verschrikkingen nooit mochten worden vergeten of worden herhaald.
Leon is in 2008 op 97-jarige leeftijd overleden en was nooit hertrouwd. Tussen zijn persoonlijke bezittingen in het museum zat ook een stuk prikkeldraad van het concentratiekamp waar hij gevangen zat.
Ik deel Leons mening dat het belangrijk is om deze verhalen levend te houden. Ze zeggen dat de geschiedenis zich herhaalt en nu bijna 80 jaar na het uitbreken van WWII vind ik de kans op herhaling niet meer eens zo vergezocht.
Herhaalt de geschiedenis zich?
Misschien niet zozeer een oorlog, maar wel een verontrustend klimaat van groeiende ontevredenheid en intolerantie. Vanwege verschillende redenen steken populisme en vreemdelingenhaat hun lelijke kop op in Europa en ik zie dit ook duidelijk terug in mijn gastland.
Er zijn talloze verhalen bekend van EU-burgers in het Verenigd Koninkrijk die sinds het Brexit-referendum te maken hebben gehad met verbaal of fysiek geweld omdat ze of niet Engels praatten of omdat ze er niet Brits uitzagen.
En het gaat hier niet alleen om ‘de Oost-Europeanen’ waar blijkbaar zovelen problemen mee hebben, maar bijvoorbeeld ook Nederlanders en Spanjaarden.
Ik heb er zelf gelukkig nooit mee te maken gehad, maar ik ben me er in sommige situaties wel erg bewust van als ik met mijn Nederlandse vriendin hier in Engeland Nederlands praat in het openbaar.
Wat bekent vrijheid voor jou?
Ik vind het mooi dat we in Nederland niet alleen stilstaan bij de oorlogsslachtoffers, maar ook de Vrijheid groots vieren. En anno 2018 zijn we zo vrij als een vogel: reizen is nog nooit zo makkelijk geweest en nooit eerder hadden we zoveel informatie tot onze beschikking als tegenwoordig.
Wil je even snel wat weten, dan zoek je het gewoon gelijk op met je mobieltje. Maar ben je wel echt zo vrij als dat je denkt?
Kijk bijvoorbeeld naar de huidige privacyschandalen van Facebook of hoe Instagrammers worden beïnvloed door gesponsorde posts die tevoorschijn komen in hun tijdlijn.
Denk jij weleens na over vrijheid en wat dit eigenlijk betekent voor jou? Vrijheid is immers een veel breder begrip dan niet leven in oorlog. Betekent vrijheid voor jou dat je mag uitgaan of trouwen met wie je wil? Dat je je kunt kleden zoals je wil? Dat je je eigen seksualiteit kunt erkennen? Dat je kunt wonen waar je wil?
Sta jij weleens stil bij je eigen gevoel van vrijheid en hecht jij waarde aan de herdenking en viering van 4 en 5 mei? Deel je gedachten in een berichtje hieronder, dankjewel!
Zarina xx
*De foto aan het begin van deze post is van oatawa op Shutterstock.
Ja, ik sta er regelmatig bij stil, wat vrijheid is. Met een Surinaamse man, mijn beste vriend die zwart als de nacht is, een dierbare vriend die homo is, jij, en die allemaal op 1 of andere manier met discriminatie te maken hebben gehad, zou ik dom zijn om er niet vaak bij stil te staan. Zelfs ikzelf, toch een standaard Nederlander, heb te maken gehad met discriminatie. En dat is niet alleen, precies zoals jij al schreef, vanwege de huidskleur, al is dat wel de “makkelijkste vorm” waarin het gebeurd.
We moeten 4 en 5 mei zeker hoog houden, en ik vind het dan ook mooi om te zien dat het in de loop van de afgelopen, pak-em-beet, 25 jaar veel breder is geworden. Niet alleen meer WWII, maar alle oorlogen nadien worden nu mee genomen. Want ook al is het niet op Nederlandse bodem, ons gevecht tegen onderdrukking is nog altijd even levend als in ´40-´45.
Er komt een dag waarop we geen WWII veteranen meer op De Dam zien staan, maar voor hun plaats zijn er de zonen en dochters, de kleinkinderen, de achterkleinkinderen. En die zien vrijheid zoals die is: hard bevochten, maar nog altijd levend. Voor hun.
Ik ben mijn grootouders intens dankbaar voor hun werk in het verzet, en zal altijd die 2 minuten nemen om aan iedereen te denken die de keus had om te vluchten, maar het niet deed.
Bedankt dat jij het ook levend houd Z!
Dankjewel Cis voor je eerlijke woorden en zeer mooie aanvulling. Het is grappig dat wij allemaal in onze familie ‘gemengde’ koppels zijn en inderdaad die vrijheid hebben dat dat kan. We hoeven er niet over na te denken, maar soms word je er door anderen gedwongen om over na te denken. Dat zegt meer over hen dan over ons denk ik dan, maar het kan in sommige gevallen wel behoorlijk aankomen. (Dit ligt ook in lijn met mijn oudere post over ‘die ene’ vraag over etnische roots.)
En ja, de herdenking en viering van onze vrijheid strekt ook veel verder dan WWII natuurlijk. Er zijn te veel mensen op deze wereld die elke dag in angst moeten leven vanwege (burger)oorlogen, racisme, terrorisme enz. Ik vraag me af wat die WWII-veteranen denken van de huidige wereldsituatie…
En ja onderdrukking, dat betekent voor mij ook manipulatie door de media en politiek. Dit is een zeer hot topic hier in de UK, maar helaas alleen onder de minderheid van de bevolking die verder kunnen nadenken dan wat de tabloids en liegende politici uitkramen :-S
Angst aanjágen moest dat zijn…
Een blog dat tot nadenken stemt.
Vrijheid. Er zijn zoveel soorten vrijheid. En dan dus ook daarbij onvrijheden, vergeet dat niet. Tot waar gaat jouw vrijheid en waar houdt de vrijheid van een ander op?
Vrijheid van meningsuiting, vrijheid van religie, vrijheid om te houden van wie je wilt, ongeacht sekse, deze en andere vrijheden kennen we allemaal. Die staan ook beschreven in de rechten van de mens. Maar er zijn er veel meer.
De vrijheid die je ervaart na detentie is bijvoorbeeld iets dat je aan niemand uit kunt leggen, enkel medegedetineerden snappen dat. Dat hoe luxe een gevangenis ook is, het is en blijft een gevangenis. Buiten de gevangenis hebben mensen helemaal niet in de gaten hoe vrij zij eigenlijk zijn.
In bepaalde scenes zoals de (vroegere) krakers en punkers vond je ook vrijheid. De vrijheid om je niet te conformeren aan de maatschappij/overheid en diens eisen.
Binnen relaties kun je ook onvrij zijn, of je nu wel of niet van iemand houdt. De vrijheid van verslavingen, waarbij ik nadrukkelijk de moderne media ook als een verslaving zie.
De vrijheid die veel geprivileerden hebben om zich te kunnen vestigen waar zij willen, de onvrijheid van anderen, die niet overal welkom zijn.
Veel mensen maken zichzelf onvrij, door zich angst aan te laten jaren door media en anderen. En leven daardoor constant in angst die in werkelijkheid niet reëel is.
Je vrij voelen is denk ik heel persoonlijk. Sommige mensen realiseren zich vaak niet eens, denk ik, dat zij niet vrij zijn in deze maatschappij. De normen en waarden die opgelegd worden qua uiterlijk (scheer je je wel of niet als vrouw, draag je wel of niet een bh, óf je bent te bloot, óf te bedekt etc.), maar ook qua status (heb je een baan, hoeveel verdien je, heb je een auto, ga je eigenlijk wel op vakantie?), wel of geen kinderen krijgen, alle reclames die je min of meer dwingen dit of dat te consumeren. Ben je gezond, ziek of heb je een beperking, de laatste twee geven vaak een onvrijheid in vergelijking met gezonde mensen. En zo is er vast nog veel meer.
Je kan óók vrijheid vinden in muziek, je hobby, de natuur, het is voor iedereen weer anders….
Werkelijk een “food for thought” blogpost, mooi!
Dankjewel Esther voor je mooie en treffende reactie. Dit is inderdaad wat ik wilde aankaarten met deze post, maar ik wilde het ook niet te lang maken aangezien te veel woorden zonder plaatjes tegenwoordig te eng is voor veel mensen 😉
Ik wilde zowel stilstaan bij 4 en 5 mei als ook mensen laten nadenken over hoe (on)vrij we (nog) steeds zijn.
Nogmaals hartelijk dank voor je zeer treffende reactie! Een mooie en welkome aanvulling op deze blogpost xx
Super interessante blog. En was daarom ook weer leuk om te lezen!
Dankjewel voor je leuke reactie! 🙂