On the first Sunday of the month I write a Dutch blog post. This week I’m sharing my ‘traumatic’ childhood experiences on Saint Martin’s Day. // Afgelopen woensdagavond zag ik tientallen Londense kinderen vol in de schmink en gehuld in de meest creatieve Halloween-kostuums de huizen langsgaan om te trick-or-treating. Toen mijn Engelse vriendin die naast me liep, me vroeg of ik dat vroeger in Nederland ook deed, vertelde ik haar dat Halloween toen nog niet zo’n ‘ding’ was maar dat ik wel op 11 november een soortgelijk iets deed met Sint-Maarten. Terwijl ik haar over deze traditie vertelde, kwamen er allerlei herinneringen naar boven…
Herinnert u zich deze nog? (nog, nog, nog)
Toen ik in de jaren ’80 in Heerenveen woonde, deed ik ieder jaar mee aan de traditionele festiviteiten rondom Sint-Maarten. Wat het feest precies inhoudt, heb ik toentertijd vast wel geleerd op school, maar wat ik me er nu vooral van kan herinneren is dat we met zelfgemaakte papieren lampionnetjes in groepjes langs de huizen gingen waar we na het zingen van speciale Sint-Maartenliedjes werden getrakteerd op snoepgoed of mandarijntjes.
Over het algemeen waren kinderen totaal niet blij wanneer ze voor hun zangkunsten werden beloond met mandarijntjes en was de teleurstelling af te lezen van hun gezicht wanneer ze deze toegestopt kregen, maar nerd die ik was, konden juist die zoetigheden me gestolen worden. Gelukkig ‘offerde’ mijn grote broer zich maar al te graag op en nam hij thuis de berg snoepjes en chocola met liefde in ontvangst terwijl ik me te goed deed aan de gezonde traktaties.
Een goede voorbereiding is het halve werk (of zoiets)
Tijdens de lessen handenarbeid in aanloop van 11 november werkte ik vol overgave aan mijn lampion voor dat jaar. De juf leerde ons om het negatief van patronen of figuren uit een groot vel zwart papier te knippen of snijden, waarachter we vervolgens gekleurd vloeipapier plakten. Nadat het papier tot een lampion werd gevormd en we er een bodem in plaatsten, konden we er een theelichtje in stoppen en waren onze creaties klaar.
Naast een fraai uitziende lampion draaide Sint-Maarten ook om het zingen van toepasselijke liedjes zoals Sint Maarten (de koeien hebben staarten) waarvan de toch wel erg bijzondere en totaal niet genderneutrale tekst de volgende regels bevatten:
Sint Maarten, Sint Maarten
De koeien hebben staarten
De meisjes hebben rokjes aan
De jongens hebben sokjes aan
Daar komt Sint Martinus aan
Hoewel ik hier vast ook op jonge leeftijd al de nodige vraagtekens bij zette, zong ik toch samen met mijn klasgenootjes en buurtkinderen dergelijke ‘interessante’ liedjes vol enthousiasme voor de mensen in de buurt bij wie we onder de begeleiding van volwassenen ‘s avonds langsgingen om traktaties op te halen.
Het trauma … én de oplossing
De viering van Sint-Maarten was een groot hoogtepunt van het jaar voor mij als kind. Nu was die tijd van het jaar sowieso een spannende tijd, want ongeveer een week later was het ook alweer tijd voor de intocht van Sinterklaas. Mijn kinderhartje klopte daarom rond die tijd extra hard en de verwachtingen waren hooggespannen. Helaas gingen er voor mij een aantal van die mooie kinderdromen letterlijk op in vlammen, want ik had meestal de pech dat mijn schitterende handcrafted lampion, waar ik al mijn ziel en zaligheid in had gelegd, vlam vatte doordat het theelichtje erin omviel. Mijn sterkste herinnering aan het Sint-Maartenfeest is ook die van volwassenen die op me af kwamen gesneld om het zand dat ze snel uit de berm, grasperkje of voortuin hadden weten te graven, over de vlammen te mikken. Behalve een gebroken hart en een levenslang trauma – want geloof me, dit leed overkwam me (telkens als enige) keer op keer – liep er niemand lichamelijke schade op.
Maar toen, op een dag, werd er elektriciteit uitgevonden en kwamen fabrikanten op het lumineuze idee om lampionstokjes met een ingebouwd elektrisch lichtje te maken! Eindelijk kon ook ík nu zorgeloos genieten van de Sint-Maartenviering en na afloop de lampion weer heelhuids terug mee naar huis nemen.
Toen ik op mijn tiende van Friesland naar Noord-Brabant verhuisde, was ik behoorlijk teleurgesteld dat ze daar niet aan Sint-Maarten deden. En dat nadat ik eindelijk een foolproof oplossing voor mijn ‘vlamgrage’ lampionnen had gevonden. Maar gelukkig is 11 november ook in het mooie Noord-Brabant een belangrijke datum, namelijk het begin van het carnavalsseizoen! Hoewel ik tegenwoordig vaak aan kop van een polonaise te vinden ben, was dit volksfeest als voormalige Friezin tijdens mijn eerste jaren in het zuiden des lands totaal niet aan mij besteed. Nu gaan mijn handen spontaan de lucht in bij het horen van een Nederlandstalig feestnummer, maar over mijn carnavalsavonturen heb ik het misschien wel een andere keer…
Ben jij ook bekend met Sint-Maarten? Dan hoor ik graag jouw herinneringen hieraan/ervaringen hiermee! Of ben jij van een latere generatie of andere streek in Nederland en ga jij misschien juist met Halloween langs de huizen? Ook dan ben ik erg benieuwd om te horen hoe jij deze dag viert!
Alvast veel plezier voor alle Sint-Maartenvierders onder ons en tot volgende week weer (dan weer een Engelstalig blog)!
Zarina xx
De leuke illustratie met het gezellige tafereel van zingende kinderen met hun kleurrijke (en niet-afgefikte) Sint-Maarten lampionnen is afkomstig van style-photographs/Bigstock.
O wow, ik ben altijd al bang voor vuur geweest, dus ik weet vrij zeker dat ik verder geweigerd zou hebben ooit nog met een lampion de straat op zou gaan als het mij overkomen was. Grappig trouwens, bij ons (begin jaren ’80, deurp in Noord-Holland) werd er alleen nog met lampionnen met batterijlichtjes gelopen. Ook al waren die meestal na 5 minuten stuk omdat het eigenlijk altijd regende op 11 november. Hier in Hamburg wordt van oudsher eind oktober/begin november in grote optochten door de straten gelopen, met lampionnen en gezang, maar zonder snoepgoed. Helaas begint Halloween hier nu ook een ding te worden, ik blijf dat toch wat bizar vinden…
Wat leuk om jouw verhaal over Sint Maarten te horen! In Brabant kent niemand het en het is daarom voor mij echt iets uit het verre verleden 😉 Hier in Engeland wordt Halloween langzaam steeds meer een excuus om een weeklang verkleed te feesten, beetje carnaval dus, en toen ik vorige maand in Nederland was, viel het me echt op hoe vol de schappen lagen met versieringen en kleding. Echt veel uitgebreider dan een paar jaar geleden toen ik er nog woonde! Zo wordt alles commerciëler (zei de omoe, ha ha!)
Sint Maarten is nog altijd een feestje hier in Friesland, dat is nooit verdwenen. Al is het wel minder geworden heb ik het idee, want er komen veel minder kinderen bij de deuren langs, en de optochten van vroeger, met de scholen, die zie ik ook niet meer. Er is me verteld dat ze nog wel gehouden worden, dus dat maakt me dan weer blij.
Mijn ervaring is juist dat mijn pa heel erg bezig was met zelf “gadgets” maken. Ik was 1 van de eerste (samen met mijn zusje natuurlijk) die met een lampion rond liep waarin géén kaarsje stond, maar een lampje aan een batterij. Zelf door mijn vader geknutseld. Ik was zó teleurgesteld! Ik wilde net als al mijn klasgenootjes gewoon met een kaarsje rond lopen. En dan stopte de batterij halverwege de tocht ook nog eens! Huilen! Dat was mijn naarste ervaring. Niet eens die ene keer dat mijn lampion in de fik vloog. Dat was toch aan het einde van de optocht, ik was hartstikke moe, dus dat was gewoon het einde van de tocht, en dat maakte me blij genoeg. 😀
Haha, grappig dat je zo teleurgesteld was over de slimme uitvinding van je vader! Maar ik kan me goed voorstellen dat het heel erg voor je was toen het lichtje het niet meer deed onderweg 🙁 Zo hebben we allemaal onze eigen ‘bijzondere’ herinneringen aan Sint-Maarten! Bedankt voor het delen 🙂
Sint Maarten heb ik als kind vaak gevierd. En ja, lampions die in de fik gingen waren er altijd. Een spectaculair gezicht als het tenminste niet de jouwe was, anders vloeiden er tranen. Ze werden zelfgemaakt of gekocht. Een gekochte lampion trok je als een harmonica uit elkaar. De moderne lichtjes heb ik eigenlijk altijd wel jammer gevonden, een waxinelichtje vond ik altijd veel mooier licht geven. Als je teveel met de lampion schudde of als er flinke wind stond dan was het wel gevaarlijk, grote kans op fik. Mooie herinneringen!
Ik denk dat het elektrisch lampje wel veel veiliger was in de handen van kinderen, maar het kaarslicht had inderdaad wel een mooier effect door het gekleurde papier, de vlammen waren ook net levensecht! 😉
Ahhh wat sneu zeg. Ik heb er nooit aangedaan. Wel palm pasen. Maakte een houten kruis, een zelf gekneed broodhaantje, slingers van ronde nibbits. Zo deden we een optocht door de straten.
Dit jaar voor het eerst trick or treat gedaan met mijn zoon. Hij begon een beetje angstig maar vond het super leuk. En wij hebben voor een jaar snoep in huis ;-(
Ja, zo zielig hè? 😉 De optocht voor Palm Pasen ken ik dan weer niet! Kan het me best voorstellen dat je zoon het trick or treaten een beetje eng vond. Gelukkig hoeven jullie voorlopig geen snoep meer te kopen, haha!