Tijdens mijn gezellig drukke week in Nederland onlangs maakte ik tussen de vele Kerstborrels en -maaltijden door een aantal kunstzinnige uitstapjes. Ik schreef er vorige week in mijn maandoverzicht voor december al wat over, maar wilde er in mijn vaste Nederlandstalige blog nog wat langer bij stilstaan. Hopelijk inspireert het je om één of meer van deze drie tentoonstellingen te bezoeken!

Inspiratie voor een kunstzinnige start van 2019

This man was shot 0.9502 seconds ago

David Lynch – ‘Someone is in my house’

@Bonnefantenmuseum, Maastricht 30-11-2018 t/m 28-04-2019

Dat David Lynch (1946, Montana) een rijke fantasie heeft, wist ik al van zijn vele films en uiteraard de wereldberoemde televisieserie Twin Peaks. Wat ik echter niet wist, was dat deze cultregisseur zijn carrière begon als schilder. Lynch’s kunstenaarschap begon al op jonge leeftijd en zijn moeder wordt daarin als een belangrijke stimulans genoemd. Zij gaf hem namelijk blanco tekenpapier om zelf tekeningen in te maken in plaats van reeds bedrukte kleurplaten. In de tentoonstelling zijn diverse tekeningen van de hand van de jonge David Lynch te zien, zoals het kleurrijke huis en ook de schets van Vincent van Gogh hieronder.

Allround visueel kunstenaar

De tentoonstelling geeft een goed beeld van David Lynch als een veelzijdige beeldend kunstenaar. Je ziet niet alleen tekeningen en schilderijen, maar ook multimedia kunstwerken, zwart-witfoto’s van verlaten fabrieken en zelfs industrieel uitziende vloerlampen.

Ook de media waarop hij zijn werk maakt is erg divers. Zo kun je bijvoorbeeld in Someone is in my house een grote verzameling van zijn tekeningen op servetten en zelfs op piepkleine luciferdoosjes zien.

Inspiratie voor ‘Twin Peaks’ en zijn films

Al vanaf het begin van de tentoonstelling is duidelijk dat de ideeën voor zijn latere films zich al op vroege leeftijd vorm begon te krijgen in het brein van David Lynch. In de eerste zaal is bijvoorbeeld een schets te zien die Lynch-fans duidelijk zullen herkennen als inspiratie of zelfs een studieschets voor zijn eerste speelfilm Eraserhead (1977).

Ook de kwaadaardige figuur Bob uit Twin Peaks speelt een prominente rol in de kunstwerken van Lynch. Persoonlijk vond ik deze werken en ook de grote multimedia collages het meest interessant. De schilderijen deden me vanwege de grootte en sfeer denken aan de werken van Anselm Kiefer, een van mijn favoriete kunstenaars. Maar ook herken je de grote invloed van kunstenaar Francis Bacon in het werk van David Lynch. Karakteristiek voor de werken van Bacon zijn de portretten van mensen wiens gezicht of lichaam misvormd zijn, symbolisch voor hun psychische gesteldheid.

Is de tentoonstelling de moeite waard voor David Lynch fans?

Ook al ben je de grootste fan van zijn films, dan is de tentoonstelling misschien niet helemaal je ding. Ik herkende de duistere en surrealistische sfeer uit zijn films in de kunstwerken, maar om deze tentoonstelling te kunnen waarderen, moet je denk ik wel geïnteresseerd zijn in moderne kunst.

Voor mij was de lange treinrit naar Maastricht speciaal voor dit bezoek aan het Bonnefantenmuseum wel de moeite waard, omdat het nogal een openbaring was om me verder in de wereld van David Lynch te onderdompelen. Nu ik meer bekend ben met zijn artistieke wereld, kan ik zijn vreemde films in een breder context plaatsen. (Dit wil niet zeggen dat ik zijn films hierdoor beter begrijp natuurlijk.)

Met je toegangskaartje krijg je in het restaurant trouwens korting op een kopje David Lynch koffie en een stukje van de beroemde cherry pie. Nogal aan de prijzige kant als je het mij vraagt, maar ik was die dag toerist dus ging ervoor. (De taart was trouwens heerlijk.)

Meer informatie over de tentoonstelling vind je hier: David Lynch – Someone is in my house.

Jan Švankmajer – ‘The Alchemical Wedding’

@EYE Filmmuseum, Amsterdam 15-12-2018 t/m 03-03-2019

Deze tweede tentoonstelling is nu te zien in misschien wel mijn favoriete Nederlandse museum, EYE Filmmuseum in Amsterdam. Ik heb hier al een groot aantal retrospectieven over invloedrijke filmmakers gezien. De naam Jan Švankmajer is misschien niet erg bekend bij het grote publiek, maar zijn werk heeft met zijn stop-motion animatiefilms talloze hedendaagse filmmakers zoals Tim Burton, Terry Gilliam en de makers bij Aardman beïnvloed.

Ontdek de surrealistische wereld van Jan Švankmajer

Net als de tentoonstelling van David Lynch, ga je in de Jan Švankmajer (1934, Praag) tentoonstelling totaal op in de surrealistische wereld die hij heeft gecreëerd. Švankmajer wordt omschreven als een meesteranimator en als je zijn korte animatiefilms in de tentoonstelling ziet, dan zie je meteen waarom. Zijn films zijn absurd en duister en bevatten vaak een flinke dosis zwarte humor.

Meer dan een meesteranimator

In de jaren ’70 werd Švankmajer door de Tsjechische autoriteiten verboden om films te maken. Hij richtte zich in die periode op zijn visuele kunst en in de tentoonstelling kun je naast zijn bizarre films kun je ook een flinke verzameling van zijn tactiele objecten, sculpturen, collages, prenten en andere kunstwerken zien.
De meeste werken in de tentoonstelling mag je niet aanraken, maar sommige zoals deze labyrinth wel. De bedoeling is dat je je linkerwijsvinger in de rode stip legt en je rechterwijsvinger in de groene stip. Vervolgens moet je ze, zonder te kijken, door het doolhof naar elkaar brengen. Dat was mij trouwens niet gelukt.

Ik heb een paar jaar geleden een andere Švankmajer tentoonstelling bezocht in Brighton hier in Engeland (meer daarover in dit artikel: The Macabre Trinity of Wonderful Worlds), maar de tentoonstelling in EYE is veel omvangrijker. Dit is dan ook de grootste overzichtstentoonstelling van Švankmajer ooit in Nederland. We bezochten EYE een paar uur voordat we weer op het vliegtuig naar Engeland stapten en voor mij was dit museumbezoek echt de moeite waard. Wederom geldt dat je een open mind moet hebben en geïnteresseerd moet zijn in curieuze kunst.

Meer informatie over de tentoonstelling vind je hier: Jan Švankmajer – The Alchemical Wedding.

ACTIE REACTIE, 100 jaar kinetische kunst

@Kunsthal Rotterdam, 22-09-2018 t/m 20-01-2019

In tegenstelling tot de eerste twee genoemde tentoonstellingen is ACTIE REACTIE een zeer toegankelijke tentoonstelling die geschikt is voor de hele familie. Geen ‘moeilijke’ kunst, maar kunstwerken die meteen iets met je zintuigen doen en je uitnodigen tot interactie. Van grote lichtruimtes tot zintuiglijke installaties waar je doorheen moet lopen, tot op-art werken die visuele spelletjes met je spelen en lijken te vibreren op het doek.

100 jaar kinetische kunst

In de kinetische kunst staat beweging, of de illusie van beweging, centraal. Kunstenaars passen dit principe al honderden jaren toe in hun werken, maar ACTIE REACTIE concentreert zich op de kunstbeweging (pun unintended) vanaf WWII toen deze kunstvorm een heropleving kreeg.

Het is vrij lastig om de kunstwerken vast te leggen in foto’s. Het beste is om ze zelf te ervaren en te ondergaan. Maar wees er op tijd bij, want de tentoonstelling is nog maar twee weken te zien!

Meer informatie over de tentoonstelling vind je hier: ACTIE REACTIE, 100 jaar kinetische kunst.

‘Chromosaturation’ van Carlos Cruz-Diez. Ik zag dit kunstwerk in 2013 al in Londen werd toen door de pers vastgelegd in de linkerfoto. Rechts mijn foto die ik in Rotterdam nam.
Julio Le Parc, ‘Lumière alternée (1966)
Hans Haacke, Blaues Segel (1964-1965)

Mijn moeder aan de knoppen, geheel ‘matching’ met het kunstwerk.
Alle kunstwerken in de tentoonstelling lenen zich uitstekend voor Instagram-kiekjes, zoals ook deze installatie van Japanse kunstenaar Yayoi Kusama die bekendstaat om het gebruik van stippen in haar werken.

Ik hoop dat ik je met dit artikel heb weten te inspireren om een of meer van deze tentoonstellingen te bezoeken óf om meer te weten te komen over de genoemde kunstenaars. Heb jij nog een tentoonstelling op je lijstje staan voor 2019? Deel het met me in een reactie hieronder! 
Dankjewel, Zarina xx